Czy w warunkach domowych można samodzielnie ocenić funkcję oskrzeli i płuc?

Pikflometr- co to za urządzenie?

 Pikflometr to niewielkie urządzenie (nieco wieksze od pudełka zapałek), za pomocą którego można oceniać siłę wydechu pacjenta szacowaną następnie według określonych parametrów oddechowych. Do wykonania pomiaru nie potrzeba nic więcej poza samym urządzeniem, nie jest też konieczne specjalne przygotowanie pacjenta. Pomiary można wykonywać zarówno u dorosłych, jak i u dzieci, korzystając z jednorazowych ustników dołączonych do urządzenia lub kupowanych odrębnie. Pomiary pikflometryczne są bezpieczne, nieinwazyjne i niebolesne.

Jak działają pikflometry?

 Pikflometry służą do pomiaru parametru oddechowego określanego jako szczytowy przepływ wydechowy, określany najczęściej skrótem PEF (peak expiratory flow) PEF jest to maksymalna prędkość przepływu powietrza, jaką można uzyskać podczas wydechu.

Szczytowy przepływ wydechowy uzależniony jest od wielu czynników, między innymi wieku, płci, a co tym idzie wielkości płuc, siły mięśni wydechowych i średnicy oskrzeli. Ponieważ wielkość płuc i siła mięśni wydechowych zmienia się bardzo powoli, największy wpływ na wartość PEF ma zwykle średnica oskrzeli.

Oskrzela mogą kurczyć się w odpowiedzi na wiele czynników zewnętrznych: dym, kurz, zanieczyszczenia, alergeny wziewne czy nawet zmiana temperatury otoczenia.  Do skurczu oskrzeli może dochodzić również w czasie infekcji oddechowej połączonej z zapaleniem oskrzeli. Skurcz oskrzeli jest główną przyczyną dolegliwości odczuwanych przez pacjentów z astmą oskrzelową- ich drogi oddechowe kurczą się o wiele łatwiej i intensywniej niż u zdrowego człowieka, a wynikiem tego skurczu jest kaszel, problemy z oddychaniem i duszność.

Jak prawidłowo korzystać z pikflometru?

 Sposób użycia piklflometru omawia zwykle z pacjentem lekarz prowadzący lub pielęgniarka pulmonologicza. Warto jednak przypomnieć kilka najważniejszych zasad korzystania z tego urządzenia:

•      pomiarów pikflometrycznych dokonuje się w pozycji stojącej

•      przed użyciem pikflometru należy zrobić jak najgłębszy wdech

•      po włożeniu ustnika konieczne jest szczelne obejmowanie go wargami, co redukuje ryzyko ucieczki powietrza bokiem

•      wydech skierowany do ustnika musi być jak najszybszy i jak najsilniejszy

•      pomiarów dokonuje się szczególnie początkowo kilka razy- najbliższy rzeczywistości jest zwykle najlepszy uzyskany wynik

Jakie korzyści dają regularne pomiary pikflometrem?

 Pikflometr jest jednym z nielicznych urządzeń medycznych przeznaczonych do stosowania w domu, przez samego pacjenta.

Pacjent chorujący na schorzenia dróg oddechowych nie zawsze jest w stanie samodzielnie ocenić stopień nasilenia choroby na podstawie objawów. Pomiar PEF pozwala na codzienne obiektywne monitorowanie czynności oskrzeli i płuc, nie narażając jednocześnie chorego na żadne inwazyjne procedury medyczne. Ocena za pomocą pikflometru i regularne zapisywanie wyników sprawdzi się przede wszystkim u pacjentów z ciężką/ źle kontrolowaną astmą. Pomiary są pomocną wskazówką dla lekarza prowadzącego w wyborze odpowiedniej terapii dla chorego. Duże znaczenie ma również badanie pikflometrem w przypadku podejrzenia skurczu oskrzeli wywołanego przez dany czynnik środowiskowy.. Badanie pikfloemtrem w miejscu wolnym od tej substancji i porównanie z pomiarem w miejscu zanieczyszczonym może dostarczyć wielu cennych informacji diagnostycznych.

Kiedy pomiary z pikflometru powinny niepokoić?

 Dobowa zmienność wartości PEF jest sytuacją normalną- u zdrowego człowieka wskaźnik ten podlega wahaniom dobowym, wartości nie powinny jednak różnić się od siebie więcej niż 20%.

Nie można podać uniwersalnej wartości PEF, która uchodziłaby za normę pomiarową- każdy pacjent posiada odrębną rezerwę oddechową- zależną od wieku, płci, budowy ciala oraz obecności chorób dróg oddechowych. Wartości PEF różnią się w zależności od pory pomiaru oraz ewentualnego zażycia leków działających na ścianę oskrzeli ( nebulizacje, inhalatory przenośne).

Zazwyczaj lekarz zalecając domowe pomiary za pomocą pikflometru informuje pacjenta, jakie wartości powinny budzić niepokój i być wskazaniem do pilnej konsultacji osobistej. Przed wizytą lekarską warto przygotować zapisy wyników PEF w formie tabeli lub wykresu. Stosując piflometr do codziennego monitorowania astmy, najczęściej wykonuje się pomiary 2 razy dziennie – rano i wieczorem. Pomiar poranny można wykonać przed przyjęciem leku rozkurczającego oskrzela (o ile taki jest stosowany), a wieczorny około 15 minut po przyjęciu takiego leku.

Pamiętajmy, że pomiary pikflometryczne są tylko uzupełnieniem leczenia i formą monitorowania choroby- kluczowe znaczenie mają zawsze leki zalecone przez lekarza oraz okresowa kontrola w gabinecie lekarza prowadzącego. Pacjent nie powinien lekceważyć pojawiających się objawów, nawet jeśli pomiary pikflometrem nie odbiegają od normy.