Dlaczego kontrola masy ciała jest tak ważna?

Obserwowanie zmian w masie ciała to najprostsza forma sprawdzenia, jak rozwija się i rośnie nasze dziecko. Kontrola wagi może przynieść niezwykle cenne informacje i pozwolić na uchwycenie nieprawidłowości. Jak często ważyć dziecko? Jakiego sprzętu do tego używać? Kiedy kontrola masy ciała jest najważniejsza i jak długo ją wykonywać?

Dlaczego kontrola masy ciała jest tak ważna?

Za pomocą  oceny tempa przyrostu masy ciała w pierwszych dwóch latach życia dziecka sprawdza się, czy karmienie spełnia jego potrzeby żywieniowe, a także czy dziecko rozwija się w sposób prawidłowy. Istnieją ustalone normy tempa przyrostu masy ciała w zależności od wieku:

-0-3 miesiąc życia- 25-30g /24 godziny

-4-6 miesiąc życia- 20 g /24 godziny

-7-12 miesiąc życia- 12 g /24 godziny

-13-18 miesiąc życia- 8 g /24 godziny

-19-24 miesiąc życia- 6 g /24 godziny

Zdrowe donoszone noworodki (tzn. urodzone pomiędzy 38. a 42. tygodniem ciąży) ważą około 2500—4000 g i osiągają 50—55 cm długości (wzrostu). U donoszonego noworodka w pierwszych dniach życia masa ciała często się zmniejsza  o 10—15% w stosunku do masy urodzeniowej (urodzeniową masę dziecko ponownie osiąga pod koniec 1. tygodnia życia). Straty większe niż te wartości mogą budzić niepokój i wymagają konsultacji lekarskiej.

W 1. miesiącu życia dziecko zwiększa swoją masę ciała o około 600 g,a w następnych dwóch miesiącach  o 800—900 g miesięcznie. Później  niemowlę rośnie nieco wolniej - do 6. miesiąca życia około 700 g/miesiąc , a w 6.—12. miesiącu życia około 500 g/miesiąc. U starszych dzieci tempo przyrostu wagi nabiera cech indywidualnych, ale utrata masy ciała powyżej 5-10% wartości wyjściowej uznawana jest za mającą znaczenie kliniczne i zawsze wymaga weryfikacji przez lekarza. Utrata masy ciała może wynikać z chorób niemal wszystkich układów i narządów, przez co wymaga szczegółowej diagnostyki. Spadek masy ciała w czasie choroby może być też dla pediatrów cenną wskazówką pozwalającą szacunkowo określić stopień ewentualnego odwodnienia (parametr ten ma znaczenie szczególnie u najmłodszych dzieci).

Jak prawidłowo ważyć dziecko?

Prawidłowy pomiar masy ciała dziecka musi odbywać się za pomocą sprzętów dedykowanych jego grupie wiekowej. Dla dzieci nie potrafiących samodzielnie stać używa się wagi niemowlęcej ( dokładność pomiaru do 10 g),a następnie wagi tradycyjnej ( dokładność do 100 g). Kontrolując masę ciała warto pamiętać o kilku generalnych zasadach:

• waga powinna stać na twardym podłożu

• waga powinna zostać wyzerowana, zanim położymy na niej dziecko

• ważymy dziecko zawsze rozebrane do naga

• dziecko nie powinno się ruszać na wadze (jeśli dziecko jest niespokojne i trudno uzyskać nieruchomą pozycję warto obliczyć średnią masę z kilku pomiarów).

Jak ocenia się prawidłową masę ciała u dziecka?

Do oceny prawidłowości masy ciała u dziecka stosuje się narzędzie medyczne, zwane siatkami centylowymi. Są to specjalnie skonstruowane wykresy, za pomocą których można oszacować, jak aktualna masa ciała dziecka plasuje się na tle całej populacji dzieci w tym samym wieku oraz tej samej płci. Dla najmłodszych dzieci istnieje również podział siatek centylowych na te przeznaczone dla niemowląt karmionych naturalnie oraz tych karmionych mlekiem modyfikowanym. Dwie powyższe grupy wyodrębniono, ponieważ tempo przybierania masy ciała w pierwszym roku życia różni się znacznie w zależności od sposobu karmienia.

Wyniki, które znajdą się pomiędzy 3 a 97 centylem mieszczą się w zakresie tzw. szerokiej normy.Jeżeli dziecko znajduje się na 50 centylu, oznacza to, że jego cecha jest taka, jak średnia jej wartość w populacji. Wyniki, które są wyższe (powyżej 97), bądź niższe (poniżej 3 centyla) wymagają konsultacji z lekarzem.  Ocena masy ciała, wzrostu oraz wskaźnika BMI za pomocą siatek centylowych przeprowadzana jest zwykle w czasie bilansów zdrowia dziecka w kolejnych latach jego życia. Aby w pełni ocenić prawidłowe wzrastanie dziecka dokonuje się również pomiaru obwodu główki dziecka i obwodu klatki piersiowej. U dzieci do ukończenia pierwszego roku życia pomiary antropometryczne (masy ciała, długości, obwodu głowy oraz klatki piersiowej) powinny być dokonywane w regularnych, miesięcznych odstępach czasu.

Czy pomiary masy ciała mają znaczenie tylko w pierwszym okresie życia?

O ile regularne pomiary masy ciała w okresie noworodkowym i niemowlęcym nie budzą wątpliwości, tak kontrola w późniejszym wieku nie zawsze jest przeprowadzana. Tymczasem również dzieci w wieku przedszkolnym, szkolnym, a także nastoletnim wymagają okresowej kontroli masy ciała i oceny jej prawidłowości ( również za pomocą siatek centylowych). Dla kilkulatków ocena ta ma podobne znaczenie, co w okresie niemowlęcym- świadczy o prawidłowym rozwoju fizycznym oraz może być pierwszą wskazówką kierującą lekarza ku dalszej diagnostyce nieprawidłowości. W miarę upływu lat coraz większego znaczenia nabiera również wykluczenie nadmiernej masy ciała i narastających problemów z nadwagą czy otyłością. W okresie nastoletnim regularna kontrola masy ciała może również pozwolić na szybką diagnozę zaburzeń odżywiania: anoreksji, bulimii czy innych, rzadszych postaci tych zaburzeń.