Inhalacje i specjalistyczne leczenie po przejściu COVID-19 – jakie mogą być długotrwałe skutki infekcji SARS-CoV-2?

Pacjenci, którzy przeszli chorobę COVID-19 wywołaną koronawirusem SARS-CoV-2, często jeszcze przez długi czas po wyleczeniu cierpią na różnego rodzaju dolegliwości. Należą do nich zwłaszcza problemy z oddychaniem i znaczne pogorszenie kondycji płuc w kontekście uprawiania jakiegokolwiek wysiłku. Niestety wykazano, że przejście COVID-19 wiąże się z trwałymi zmianami w tkance płuc, przez co niektórzy pacjenci nawet po wyjściu z choroby wymagają dodatkowego, specjalistycznego leczenia pulmonologicznego.

Skutki infekcji COVID-19 związane z układem oddechowym

COVID-19 to choroba przebiegająca najczęściej wraz z zapaleniem płuc, co więcej – zapalenie to rozwija się zwykle i w lewym, i prawym płucu. To czynnik, który może wpływać na niszczenie komórek płucnych, bowiem w przebiegu zapalenia pęcherzyk płucne nadmiernie wypełniają się płynem. Przez to spada możliwość pobierania przez nie tlenu, może dochodzić do obniżonej saturacji (natlenowania krwi) i pogorszenia przebiegu choroby. Jednak zapalenie płuc może mieć swoje długotrwałe skutki także po względnym wyleczeniu i wpływać na wydłużenie konieczności regeneracji tkanki płucnej.

Z uwagi na fakt, że wirus SARS-CoV-2 rozprzestrzenił się na świecie stosunkowo niedawno, nadal nie dysponujemy obiektywnymi badaniami, które mogłyby wskazać nam na długotrwałe konsekwencje związane z tą infekcją. Jednak wstępne wnioski naukowców są niepokojące – ten wirus nie tylko wywołuje nierzadko ciężką w przebiegu chorobę, ale także pozostawia po sobie szkodliwe zmiany w organizmie nawet, gdy już uda się nam go zwalczyć. Przede wszystkim zmiany te obejmują tkankę płuc – naukowcy zauważyli, że u pacjentów po przejściu infekcji charakteryzuje się ona występowaniem obumarłych oraz bliznowaciejących rejonów. To dlatego, że wirus po rozprzestrzenieniu się po organizmie chorego powoduje intensywną produkcję cząsteczek zwanych cytokinami zapalnymi. To charakterystyczna odpowiedź układu odpornościowego na obcy patogen, niestety przy dużej jej intensywności wiąże się ona ze zwiększonym krzepnięciem krwi oraz nadmiernym eksploatowaniem komórek płuc. Wskutek tej kaskady działań dochodzi do uszkadzania tych komórek, ich bliznowacenia, a w konsekwencji – do włóknienia tkanki płucnej. To dlatego bardzo wielu pacjentów po infekcji COVID-19 skarży się na pogorszenie możliwości oddychania oraz znaczne zmniejszenie zdolności wysiłkowej – nawet zwykłe wejście po schodach, które dotychczas nie sprawiało żadnego problemu – teraz może być dla nich mocno odczuwalne.

W jednym z badań wskazano, że takie skutki występowały nawet o 1/3 pacjentów, którzy przechorowali COVID-19! Wysunięto także hipotezę, że średnio 1 na 10 pacjentów po tej chorobie może mieć tego typu zmiany w swoich płucach, ale istnieją też badania wskazujące na to, że nawet prawie 90% chorych miało zniszczenia w tkance płucnej po chorobie o różnym stopniu. Co więcej, w dobie słabszego dostępu do opieki medycznej i do diagnostyki – wielu z nich zapewne nawet nie jest świadomych, w jakim stanie mogą być ich płuca po infekcji.

Optymistyczną stroną tych informacji jest natomiast fakt, że naukowcy potwierdzają dobre zdolności tkanki płucnej do odnawiania i regeneracji. Większość zmian, zwłaszcza tych rozsianych i łagodnych – może być naturalnie zwalczona przez nasz organizm, jedynie wymaga to cierpliwości i czasu, by nasze ciało wytworzyło nową i zdrową tkankę płucną. Ale istnieją też doniesienia, że regeneracja płuc po COVID-19 może trwać latami, a nawet że nasz organ oddechowy może zostać przez tę chorobę uszkodzony na tyle, że będzie potrzebny jego przeszczep.

Wykazano także, że do skutków infekcji COVID-19 należy ARDS – zespół ostrej niewydolności oddechowej (ang. acute respiratory distress syndrome). To swego rodzaju „przedłużenie” zapalenia płuc wywoływanego wirusem SARS-CoV-2. Niestety w przypadku wystąpienia ARDS pacjenci wręcz koniecznie muszą korzystać ze specjalistycznego leczenia pulmonologicznego. W ciężkim przebiegu tego zaburzenia może nawet dojść do konieczności podłączenia pacjenta do aparatury oddechowej.

Jakie elementy leczenia warto wdrożyć po infekcji COVID-19?

Inhalacje, stosowanie leków wziewnych i aerozoli (nebulizacja) to najczęściej wykorzystywane formy terapii w różnych chorobach układu oddechowego. Nie inaczej jest z infekcją SARS-CoV-2. W połowie 2020 roku wskazano na przykład, że podawanie leku Remdesivir, który może hamować aktywność wirusa w tkance płucnej, może być bardzo skuteczne także w formie inhalacji. Z kolei na wczesnym etapie rozwoju infekcji koronawirusa zaleca się stosowanie wziewnych kortykosteroidów w dużych dawkach, co ma ograniczyć rozprzestrzenianie się wirusa i pogarszanie stanu zdrowia. Wykorzystanie takich metod leczenia infekcji pozwala chociażby zniwelować trudności związane z kwestią wchłaniania substancji czynnej leku z układu pokarmowego do krwi, i dalej do docelowej tkanki.

Inhalowanie się roztworami leków czy też zwykłej soli to rodzaj doraźnej terapii oddziałującej na tkankę płucną. Zaleca się ją także po przejściu infekcji koronawirusem, by wspomóc regenerację komórek płuc, a także wykrztuszanie zalegającej w nich wydzieliny oraz nawilżenie przesuszonych błon  śluzowych. Jednak substancję, która zostanie zastosowana do inhalacji, a także dokładną formę i częstotliwość przeprowadzania tego zabiegu warto uzgodnić z lekarzem prowadzącym. Jednocześnie pamiętajmy o wyborze odpowiedniego sprzętu medycznego do przeprowadzenia inhalacji lub nebulizacji. Jeśli chodzi o sprzęty przeznaczone w przebiegu chorób płucnych, to warto, by wytwarzały cząsteczki o średnicy poniżej 3 µm. Domowy inhalator to doskonała inwestycja w zdrowie, zwłaszcza w przebiegu infekcji koronawirusem.

Bibliografia:

D. Liu i wsp.: The pulmonary sequalae in discharged patients with COVID-19: a short-term observational stud. Respiratory Research. 2020, 21 (125).

Understanding the long-term health effects of COVID-19. EClinical Medicine. Online: https://www.thelancet.com/journals/eclinm/article/PIIS2589-5370(20)30330-8/fulltext [dostęp dn. 29.12.2020 r.]

https://ichgcp.net/pl/clinical-trials-registry/NCT04416399 [dostęp: 29.12.2020 r.]