Jak wzmacniać odporność w czasie sezonu grypowego?

Sezon jesienno-zimowy oraz okres wczesnej wiosny to momenty, w których ludzie są szczególnie narażeni na infekcje wirusowe. Najpopularniejszą chorobą związaną z aktywnością różnego rodzaju względnie bezpiecznych dla życia wirusów jest powszechna grypa. Manifestuje się ona w różnego rodzaju łagodnych do umiarkowanych dolegliwościach górnego i dolnego układu oddechowego. Poza „przykuciem” do łóżka na około 7 dni i bardzo mocnym osłabieniem zwykle nie mamy do czynienia z jej gorszymi konsekwencjami. Tym niemniej warto wiedzieć, że wystarczy kilka działań, by istotnie wzmocnić swoją odporność i dzięki temu – najprawdopodobniej – ustrzec się przed grypą!

Kilka słów o epidemiologii grypy

Szczyt zachorowań na grypę przypada na pierwsze trzy miesiące roku, a zwłaszcza na luty i marzec. Rocznie na tę chorobę zapada nawet kilka milionów osób, przy czym nawet połowa chorych to dzieci poniżej 14 roku życia. Światowa Organizacja Zdrowia wskazuje, że rocznie nawet 1/5 populacji (w USA) boryka się z grypą. Jak widać, liczba chorych jest bardzo wysoka, co świadczy nie tylko o stosunkowo dużej żywotności i odporności samych wirusów grypy, ale i o niskim stopniu dbania o odporność wśród ludzi.

Oczywiście sam fakt, że nasz układ odpornościowy będzie funkcjonował na najwyższym możliwym poziomie, jeszcze nie oznacza pewności, że ustrzeżemy się przed grypą. Do czynników ryzyka, poza słabą odpornością, należą między innymi: wiek, ogólny stan zdrowia, stosowana dieta, używki, leki, narażenie na stres.

Wirus grypy rozprzestrzenia się zwłaszcza drogą kropelkową – a więc poprzez rozpylanie wydzieliny przez chorego wraz z kaszlem czy kichaniem. Rzadziej można się zakazić poprzez kontakt ze skażonymi powierzchniami takimi, jak na przykład klamki. Niestety dużym problemem jest fakt, że osoba zakażona wirusem grypy może przez pewien okres wydalać wirusa gotowego na dalsze zakażanie, jeszcze przed momentem wystąpienia u niej charakterystycznych objawów. A do tych należą zwłaszcza: kaszel, gorączka, bóle mięśniowo-stawowe, katar, ogólne osłabienie i złe samopoczucie.

Jak uchronić się przed grypą? Zalecenia ogólne

Specjaliści określili grypę jako chorobę, której wbrew pozorom można bardzo skutecznie zapobiegać. Przede wszystkim można dokonać tego poprzez:

·         Stosowanie szczepień,

·         Wykorzystanie leków przeciwwirusowych,

·         Izolowanie chorych na grypę,

·         Dbanie o szeroko rozumianą higienę i zdrowy styl życia – a więc i dbanie o odporność.

Jak wzmacniać odporność w sezonie grypowym?

Przede wszystkim należy podkreślić, że poniższe porady dotyczące zachowania higieny i utrzymania zdrowego stylu życia dotyczą nie tylko okresu, w którym następuje szczyt zachorowań na grypę. Są to działania, które warto podejmować na co dzień, a zwiększy to szanse na przejście sezonu grypowego bez zachorowania.

Przede wszystkim na zachowanie dobrej odporności działają: zniwelowanie ekspozycji na stres, właściwa dieta, dbanie o higienę osobistą oraz podejmowanie aktywności fizycznej.

a)   Stres a odporność: stres psychiczny przede wszystkim powoduje zwiększenie stężenia w organizmie hormonów takich, jak kortyzol. Krótkotrwałe działanie kortyzolu w ludzkim ciele ma korzystny, motywujący, pobudzający wpływ. Jednak przewlekły stres, a tym samym nadmiar kortyzolu ma odwrotne działanie. Stres może negatywnie wpływać na pierwszą linię obrony organizmu przed drobnoustrojami – poprzez szkodliwy, osłabiający wpływ na funkcje skóry i śluzówek. Ponadto może bezpośrednio oddziaływać na liczebność i funkcje komórek układu odpornościowego, zmniejszając możliwości obronne organizmu. Oczywistym jest, że nie da się zupełnie uniknąć stresu, ale co możemy zrobić, to praca nad jego odczuwaniem z zastosowaniem różnego rodzaju technik – na przykład psycho-behawioralnych. Nauczenie się radzenia sobie ze stresem może wpłynąć na obniżenie poziomu hormonów stresu, a w konsekwencji – zmniejszyć ich szkodliwy wpływ na procesy odpornościowe.

b)   Dieta a odporność: zadbanie o to, co jemy, może także być kluczowe w dążeniu do dobrej odporności. W końcu jesteśmy tym, co jemy! Jeśli chodzi o profilaktykę infekcji wirusowych, to przede wszystkim warto wzbogacić dietę o świeże owoce i warzywa. Zawierają całą gamę składników mineralnych i witamin, które są niezbędne do prawidłowego namnażania i funkcjonowania układu odpornościowego. Procesy odpornościowe można także aktywować, stosując w swoim menu takie pro-odpornościowe i wzmacniające organizm produkty, jak na przykład imbir, cytrusy, natka pietruszki, miód, kurkuma, tłuste ryby (np. makrela, łosoś, śledź). Zawierają one związki o działaniu antyoksydacyjnym, a także przeciwzapalnym, które na poziomie komórkowym mogą chronić organizm przed wniknięciem i aktywacją wirusów.

c)    Higiena osobista a odporność: niestety nadal zbyt mała część populacji zdaje sobie sprawę z tego, że nawet jeśli czegoś nie widać „gołym” okiem, to to naprawdę istnieje. Tak też jest z wirusami, w tym z wirusami grypy. Mogą znajdować się wszędzie i naprawdę łatwo o zakażenie się, zwłaszcza jeśli nie dbamy o swoją higienę. Dlatego aby się przed nimi uchronić i wzmocnić odporność, należy zminimalizować ryzyko kontaktu z różnego rodzaju innymi drobnoustrojami, które mogą wpływać szkodliwie na procesy odpornościowe. Pamiętajmy, że wśród czynników ryzyka rozwoju grypy znajduje się także ogólny stan zdrowia – a wszelkie dodatkowe infekcje i choroby współistniejące już wystarczająco skutecznie mogą osłabiać odporność.

d)  Aktywność fizyczna a odporność: regularny ruch bardzo skutecznie aktywizuje układ immunologiczny w organizmie człowieka. Ruch sprawia, że zwiększa się liczba oraz aktywność takich komórek układu odpornościowego, jak makrofagi, cytokiny, przeciwciała, leukocyty. Wykazano, że osoby regularnie ćwiczące w sposób umiarkowany, rzadziej zapadają na infekcje dróg oddechowych, aniżeli niećwiczący rówieśnicy. Oczywiście podkreślamy tu, że chodzi o wysiłek o umiarkowanej intensywności – gdyż nadmiar aktywności fizycznej i doprowadzanie organizmu do stanu fizycznego wyczerpania to już z kolei czynniki szkodliwe dla naszej odporności.

Bibliografia:

1.      Zapobieganie, rozpoznawanie i leczenie grypy. Wytyczne Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce (2019). [dostęp online dn. 20.02.2021 r.; https://mlodzilekarzerodzinni.pl/wp-content/uploads/2020/01/KLRwPGrypa2019-wydaniespecjalne.www_.pdf]

Kościej A. i wsp.: Rola wybranych czynników żywieniowych w kształtowaniu odporności dzieci. Probl Hig Epidemiol 2017, 98(2): 110-117